1:06 PM
1. GIỐNG BƯỞI:
Những giống bưởi phổ biến hiện nay:
- Ở miền Nam có các giống bưởi như: Bưởi Năm
Roi, Bưởi Đường Lá Cam, Bưởi Da Xanh, Bưởi Lông Cổ Cò…
- Ở miền Bắc có các giống bưởi như
sau: Bưởi Thanh Trà, Bưởi Phúc Trạch, Bưởi Đoan Hùng, Bưởi Diễn, Bưởi Đỏ Mê
Linh, Bưởi Pô. mi. lô.
2. THỜI VỤ TRỒNG:
Vùng ĐBSCL trồng vào đầu hoặc cuối
mùa mưa, Đông Nam Bộ và Tây Nguyên mùa trồng từ tháng 6 - 7 dương lịch. Vùng
Bắc Trung Bộ và Duyên Hải Nam Trung Bộ trồng vào tháng 8 - 9 dương lịch hàng
năm. Các vùng ĐBSH, Đông Bắc, Tây Bắc vụ Xuân trồng tốt nhất tháng 2 - 3; vụ
Thu Đông vào tháng 8 - 9.
3. THIẾT KẾ ĐẤT TRỒNG BƯỞI:
3.1. Thiết kế vườn trồng:
Vùng đất thấp, trũng ở Đồng bằng
sông Cửu Long, Đồng bằng sông Hồng cần có mương tiêu nước: chiều rộng khoảng
2m, chiều sâu 1 - 2m, lên líp có kích thước 4 - 5m (líp đơn) và 8 - 10m (líp
đôi). Vùng đất có tầng canh tác dày, mực nước ngầm thấp và không bị ảnh hưởng
lũ lụt thì có thể lên líp theo kiểu đắp mô. Líp nên xây dựng theo hướng Đông
Bắc hay Tây Nam
giúp cho vườn thông thoáng.
Vùng đất ở miền Đông và Duyên hải Nam trung bộ
phải chọn nơi có nguồn nước tưới hoặc nước ngầm để tưới vào mùa khô.
3.2. Trồng theo đường đồng mức:
Đối với đất bãi bằng có độ dốc 3 -
5o bố trí trồng bưởi theo
hình vuông, hình chữ nhật hoặc hình tam giác (kiểu nanh sấu), đất có độ dốc 5 -
10o phải trồng bưởi theo
đường đồng mức.
Diện tích vườn lớn từ 2ha trở lên
cần phân thành từng lô nhỏ, diện tích từ 0,5 - 1ha/lô có đường giao thông nội
đồng để vận chuyển bằng xe cơ giới nhỏ. Đối với đất dốc cần thiết kế đường lên
đồi không quá 10o.
4. CHUẨN BỊ HỐ TRỒNG:
- Các vùng đất cao ở miền Bắc, vùng
Duyên Hải Nam Trung Bộ và vùng Đông Nam Bộ đào hố theo kích thước 0,8 -1m x 0,8
- 1m x sâu 0,7m. Hố trồng phải chuẩn bị trước khi trồng 1 tháng.
- Vùng Đồng bằng sông Cửu Long nên
làm mô (ụ đất) để nâng cao tầng canh tác, đất làm mô trồng thường là mặt đất
ruộng hoặc đất bãi bồi ven sông phơi khô, mô nên cao 40 - 60cm và đường kính 80
- 100cm.
- Phân bón lót trước khi trồng:
Phân bón lót cho 1 hố trồng bưởi như sau:
+ Phân hữu cơ hoai mục 20 - 50kg.
+
Super lân 1 - 1,5kg.
+ Kali
sufat 0,5 - 1kg.
+ Vôi
bột 1kg.
Trường
hợp không bón phân đơn lân, kali thì bón NPK (16 - 16 - 8) 0,2 - 0,5kg.
Lượng
phân trên đây trộn đều với lớp đất mặt rồi bón xuống hố.
5. MẬT ĐỘ VÀ KHOẢNG CÁCH TRỒNG:
Tuỳ
theo giống và vùng đất trồng mà điều chỉnh khoảng cách trồng cho phù hợp, có
thể là 5m x 6m hoặc 6m x 6m, 6m x 7m. Mật độ trồng ở ĐBSCL khoảng 24 - 33
cây/1000m2, Đông Nam Bộ, Tây Nguyên và Duyên Hải Nam Trung Bộ có thể
trồng khoảng cách thưa hơn 7m x 8m (18 cây/1000m2), các vùng Bắc
Trung Bộ, Đồng bằng sông Hồng, Đông Bắc, Tây Bắc mật độ trồng theo kiểu chữ
nhật hoặc ô vuông từ 330 - 420 cây/ha, theo kiểu tam giác từ 277 - 387cây/ha,
các vùng đất tốt có điều kiện đầu tư thâm canh bố trí mật độ 400 - 500 cây/ha.
6. CHĂM SÓC VƯỜN BƯỞI:
Bón
phân cho vườn bưởi ở 2 thời kỳ:
6.1. Thời kỳ kiến thiết cơ bản:
Thời
kỳ kiến thiết cơ bản (cây 1 - 3 năm tuổi), phân bón được chia làm 4 đợt để bón
cho bưởi:
-
Tháng 1 - 2: bón 40% lượng phân đạm + 40% lượng kali.
-
Tháng 5: Bón 20% lượng phân đạm + 20% lượng kali.
-
Tháng 8: Bón 20% lượng phân đạm + 20%
lượng kali.
-
Tháng 11 - 12: Bón 20% lượng phân đạm + 20% lượng kali + 100% lượng phân lân +
100% lượng vôi bột.
Lượng
phân bón cho 1 cây theo từng năm như sau:
 Phân bón
Năm
|
Lượng phân bón (gr/cây/năm)
|
||
urê
|
Super lân
|
KCl
|
|
1
|
110 - 200
|
120 - 240
|
30 - 60
|
2
|
220 - 330
|
300 - 420
|
80 - 150
|
3
|
330 - 540
|
480 - 600
|
160 - 230
|
Cách bón: Rạch rãnh xung quanh tán sâu 10 - 15cm, rắc
phân vào rãnh rồi lấp đất lại. Nếu kết hợp bón phân hữu cơ thì rãnh đào rộng
30cm, sâu 30cm kết hợp xới xáo, làm cỏ, tưới nước và tủ lại gốc cây.
Sau khi trồng nên dùng phân urê hoặc phân DAP với liều
lượng 40gr hoà trong 10 lít nước để tưới
cho 1 gốc bưởi (2 tháng/lần). Khi bưởi trên 1 năm tuổi cần bón phân gốc để giúp
cho cây phát triển mạnh. Sử dụng phân vi sinh như EM (Effective Micro -
Organisms), WEHG tưới để giúp cho phân hữu cơ mau phân hủy tạo thành chất vô cơ
cho cây trồng hấp thụ.
6.2. Thời kỳ kinh doanh -
Thời kỳ cây mang quả.
a) Số lần bón phân cho bưởi ở thời kỳ kinh doanh như sau:
- Lần 1 sau thu hoạch bón: 25% lượng phân đạm + 25% lượng
phân lân + 30 - 50kg phân hữu cơ/gốc/năm. Bón phân cơ bản tăng sức chống đỡ qua
mùa Đông đối với các vùng ở miền Bắc (tháng 11 - 12)
- Lần 2: 4 tuần trước khi cây ra hoa bón: 25% lượng phân
đạm + 50% lượng phân lân + 30% lượng phân kali. Lần này tác dụng thúc cành Xuân
và đón hoa (khoảng tháng 2)
- Lần 3: Sau khi quả đậu và giai đoạn quả phát triển bón: 50% lượng phân đạm +
25% lượng phân lân + 50% lượng phân kali. Lần này thúc cành Hè và nuôi quả
(khoảng tháng 4 - 5).
- Lần 4: 1 tháng trước khi thu hoạch bón: 20% lượng phân
kali (khoảng tháng 6 - 7) để thức cành Thu và tăng trọng lượng quả.
Lượng phân bón cho cây bưởi tuỳ thuộc vào nhiều yếu tố
như loại đất, thành phần dinh dưỡng trong đất, giống cây, tuổi cây, mật độ,
năng suất vụ trước. . .
Trong điều kiện ở nước ta, hướng dẫn về bón phân chỉ có
tính chất tham khảo, tuỳ từng điều kiện cụ thể mà tăng giảm lượng phân bón.
 Phân bón
Tuổi cây
|
Lượng phân bón (kg/cây/năm)
|
||||
Phân chuồng
|
Sunfat
đạm
|
Super
lân
|
Clorua
kali
|
Vôi bột
|
|
Năm thứ 4
|
30
|
1,2
|
1,0
|
0,8
|
2,0
|
Năm thứ 5
|
50
|
1,8
|
1,2
|
0,9
|
0,9
|
Năm thứ 6
|
50
|
1,9
|
1,2
|
1,0
|
2,0
|
Năm thứ 7
|
70
|
2,0
|
1,5
|
1,2
|
1,2
|
Năm thứ 8
|
70
|
2,0
|
1,7
|
1,5
|
2,0
|
Năm thứ 9 trở đi
|
70
|
3,0
|
2,0
|
1,7
|
1,7
|
Từ năm thứ 10 trở đi cây đã ổn định về sinh trưởng và
năng suất, cách bón như sau:
Dựa theo hình chiếu tán cây đào những hố xung quanh gốc,
sâu 20 - 30cm, rộng 20 - 30cm, bón phân rồi lấp đất lại và tưới nước. Khi cây
giao tán không cần đào rãnh mà có thể dùng cuốc xới nhẹ lớp đất xung quanh tán
cây, bón phân và lấp đất lại, tưới nước.
Phân bón lá nên phun 4 - 5 lần/vụ quả ở giai đoạn sau khi
đậu và giai đoạn quả bắt đầu phát triển nhanh, mỗi lần cách nhau 15 ngày.
b) Tỉa cành và tạo tán:
Tạo tán: Gồm các bước sau:
- Từ vị trí mắt ghép (trên gốc ghép) trở lên khoảng 50 -
80cm thì bấm bỏ phần ngọn.
- Chọn cành khỏe, thẳng mọc từ thân chính và phát triển
theo 3 hướng làm cành cấp 1.
- Sau khi cành cấp 1 phát triển dài khoảng 50 - 80cm thì
cắt đọt để hình thành cành cấp 2 và chỉ giữ lại 2 - 3 cành.
- Sau đó cũng tiến hành cắt đọt cành cấp 2 như đã làm ở cành cấp 1. Từ cành cấp 2 sẽ hình
thành những cành cấp 3.
- Cành cấp 3 không hạn chế về số lượng và chiều dài nhưng
cần loại bỏ các cành mọc quá dày hoặc quá yếu. Sau 3 năm cây sẽ có bộ tán cân
đối, thuận lợi cho chăm sóc, phòng ngừa sâu bệnh và thu hoạch.
Tỉa cành: Hằng năm, sau khi thu hoạch cần phải
loại bỏ những cành đã mang quả, cành bị sâu bệnh, cành yếu, cành nằm bên trong
tán không có khả năng mang quả, cành đan chéo nhau, những cành vượt trong thời
gian cây đang mang quả. . .
7. PHÒNG TRỪ SÂU BỆNH
CHÍNH:
7.1. Sâu vẽ bùa (Phyllocnistis citrella):
Lá non bị sâu vẽ bùa gây hại sẽ không phát triển và hoa
qủa dễ bị rụng nhất là cây con mới trồng.
Phòng trừ: Bảo vệ loài ong ký sinh thuộc họ
Encyrtidae và Enlophidae ký sinh trên nhộng sâu vẽ bùa. Tỉa cành cho ra lộc tập
trung, chóng thành thục để hạn chế sự phá hoại của sâu. Phun thuốc ngay khi cây
bắt đầu nhú lộc 1 trong các loại thuốc: Saliphos 35EC 25 - 35ml/bình 8 lít
nước, Sherzol 205 EC 25 - 35ml/bình 8
lít. Confidor 5 - 10ml/bình 8 lít, dầu khoáng DC - Tron Plus 50ml/bình 8 lít.
7.2. Rầy chổng cánh (Diapharina citri):
Rầy chổng cánh ở trên đọt non chích hút nhựa cây và là
môi giới truyền vi khuẩn gây bệnh Vàng lá Greenging.
Phòng trừ: Điều khiển cây ra đọt tập trung. Bảo
vệ loài ong ký sinh tamarixia radiata và Diaphorencyrtus aligarhensis gây hại
ấu trùng. Dùng bẫy màu vàng để phát hiện rầy trong vườn, trồng cây chắn gió để
hạn chế rầy từ nơi khác xâm nhập vào, chú ý vào các đợt ra đọt non của cây, sử
dụng 1 trong các loại thuốc như Basicide 50EC, Butyl 10WP 25gr/ bình 8lít,
Actara 25WG 1gr/bình 8 lít, Applaud 10WP 10 - 15gr/bình 8 lít.
7.3. Rầy mềm (Toxoptera citricidus):
Rầy mềm trích hút nhựa làm các đọt non không phát triển,
là môi giới truyền virus gây bệnh Tristeza trên cây bưởi.
Phòng trừ: Tỉa cành để cây ra đọt non tập
trung. Bảo vệ những thiên địch gây hại rầy mềm như: Bọ rùa, green lacwing, ruồi
ăn rệp (Syrphidae) và ong ký sinh thuộc họ Aphididea.
Giai đoạn đọt non trừ rầy bằng 1 trong các loại thuốc như:
Lancer 75WP 15gr/bình 8 lít, Butyl 10WP 25gr/bình 8 lít, Actara 25 WG1gr/bình 8
lít, Applaud 10 WP 10 - 15gr/bình 8 lít.
7.4. Nhện hại lá và
quả:
Phòng trừ: Nhện gây hại trên lá
và quả nên phát hiện thật sớm, nhất là khi vừa đậu trái, có thể sử dụng 1 trong
các loại thuốc sau đây để trừ nhện: Comite 73EC 5 - 10ml/bình 8 lít, Sulox 80WP
50gr/bình 8 lít, Kumulus 80DF 10 - 20gr/bình 8 lít, Dầu khoáng DC - Tron Plus
50ml/bình 8 lít.
7.5. Rệp sáp:
Chúng thường ở trên cành non, quả để chích hút nhựa,
ngoài ra nơi chúng thải phân ra chúng còn kích thích nấm bồ hóng phát triển
trên lá và quả.
Phòng trừ: Trong điều kiện tự nhiên rệp sáp
chưa gây hại đáng kể, tuy nhiên khi mật độ cao cần phun thuốc để phòng tầư như
dùng 1 trong các loại thuốc: Pyrixex 20 EC, Fenbis 25EC, Admire liều lượng theo
khuyến cáo, Dầu khoáng DC - Tron Plus 50ml/bình 8 lít.
7.6. Bệnh Tristeza:
Bệnh Tristeza do virus làm hỏng mạch dẫn nhựa từ trong
thân cây xuống rễ, làm rụng lá, chết đọt, lùn cây và làm cho bộ rễ bị thoái
hoá.
Phòng trừ: Trồng giống sạch bệnh
và tích cực phòng trừ các loại rầy mềm bằng các loại thuốc trừ sâu đã khuyến
cáo vào các đợt ra đọt non để tránh lan truyền mầm bệnh.
7.7. Bệnh vàng lá
Greening ( do vi khuẩn Liberobacter asiticus)
Phòng trừ: Loại bỏ các cây đã
nhiễm bệnh để tiêu huỷ mầm bệnh, tránh chiết, ghép bằng các mắt ghép trên các
cây nghi ngờ đã có mầm bệnh. Khử trùng sau mỗi lần sử dụng các dụng cụ cắt tỉa.
- Trồng giống sạch bệnh và nên cách ly với những vùng
nhiễm bệnh, vườn trồng phải có cây chắn gió để hạn chế rầy chổng cánh di chuyển
từ nơi khác tới. Phun thuốc trừ rầy chổng cánh vào các đợt ra lá non.
7.8. Bệnh ghẻ ( do
nấm Elsinoe fawcetii)
Phòng trừ: Trồng cây không bị
nhiễm bệnh, kiểm tra vườn thường xuyên, tỉa bỏ các cành mang bệnh ra khỏi vườn
đốt, tiêu huỷ mầm bệnh.
Phun 1 trong các loại bình thuốc phòng ngừa bệnh như
Carbenzim 500FL 15 - 20ml/ bình 8 lít, Benomyl, Thio - M 500SC 10 - 15ml/bình 8
lít, COC - 85 trước khi ra lá mới, lúc hoa vừa rụng cánh, sau đậu quả.
7.9. Bệnh thối gốc
chảy nhựa ( do nấm Phytophthora spp):
Phòng trừ: Trồng trên mô cao ráo,
tơi xốp, thoát nước tốt, trồng với khoảng cách hợp lý. Tỉa cành tạo tán giúp
cho cây được thông thoáng để hạn chế bệnh phát triển. Dùng dao cạo bỏ phần vỏ
bị nhiễm và dùng thuốc Mexyl MZ 72WP 20-30gr/bình 8 lít, Alpine 80WP 20gr/bình
8 lít, Ridomyl pha với liều lượng bôi
thuốc lên chỗ đã cạo.
8. THU HOẠCH:
Cây
bưởi từ khi ra hoa đến khi thu hoạch khoảng 7 - 8 tháng, tuỳ theo giống, tuổi
cây, tình trạng sinh trưởng. Khi chín, túi tinh dầu nở to, vỏ thường căng và
chuyển màu, đáy quả hơi lõm vào và khi ấn thì mềm, quả nặng. Nên thu hoạch vào
lúc trời mát và nhẹ tay (tránh lúc nắng làm các tế bào tinh dầu căng dễ vỡ),
không nên thu quả sau cơn mưa hoặc có sương mù nhiều vì quả dễ bị ẩm thối khi
tồn trữ.
